Chiều cao và gen di truyền có liên quan không?

Gen di truyền là yếu tố quyết định phần lớn đến chiều cao. Tuy nhiên, các yếu tố khác như giới tính, khả năng tiếp cận dinh dưỡng, các bệnh lý rối loạn nội tiết, v.v. cũng góp phần tạo nên sự khác biệt trong quá trình phát triển chiều cao.

Theo nguyên tắc chung, chiều cao của bạn có thể được dự đoán dựa trên chiều cao của bố mẹ, từ đó mà cách tính chiều cao di truyền ra đời. Tuy vậy, gen không phải là yếu tố dự đoán duy nhất về chiều cao.

Trong một số trường hợp, trẻ có thể cao hơn nhiều hoặc thấp hơn nhiều so với bố mẹ và người thân khác. Sự khác biệt như vậy chỉ có thể là do chiều cao còn chịu tác động bởi các yếu tố khác ngoài gen di truyền.

Theo ước tính của các nhà khoa học, có 80% chiều cao được quyết định bởi yếu tố di truyền. Tuy nhiên, hiện nay các nghiên cứu mới chỉ tìm ra được một phần các biến thể và ảnh hưởng của chúng đến chiều cao. Ví dụ, các biến thể trong gen FGFR 3 gây chứng loạn sản sụn xương, FBN1 (loạn sản acromicric, loạn sản geleophysic, hội chứng Marfan), GH1 (thiếu hụt hormone tăng trưởng), EVC (hội chứng Ellis-van Creveld, loạn sản weyers acrofacial) và GPC3 (Hội chứng Simpson- Golabi-Behmel).

Chiều cao được kiểm soát phần lớn nhờ sự kết hợp các biến thể di truyền, nghĩa là mỗi biến thể chỉ đóng góp một phần nhỏ trong việc thay đổi chiều cao, cộng với tác động của yếu tố môi trường. Hơn 700 biến thể như vậy đã được phát hiện và dự kiến còn phát hiện thêm nhiều biến thể khác. Một số biến thể này nằm trong các gen ảnh hưởng trực tiếp hoặc gián tiếp đến sụn trong các đĩa tăng trưởng, nơi tạo ra xương mới và làm dài xương. Chức năng của nhiều gen liên quan đến chiều cao khác vẫn chưa được biết đến.

Gen di truyền chiều cao không phải là yếu tố duy nhất quyết định đến chiều cao. Ở một số trẻ, việc tăng trưởng chiều cao không đạt được như kỳ vọng, trong khi những đứa trẻ khác có chiều cao vượt trội so với bố mẹ chúng. Điều này là do chiều cao còn chịu tác động của nhiều yếu tố khác ngoài gen di truyền.

Di truyền: Là yếu tố quan trọng và chiếm 23% quyết định đến phát triển chiều cao tự nhiên của trẻ. Đây là yếu tố quy định khả năng sản sinh nội tiết tố và sụn tăng trưởng.

Dinh dưỡng: Đây được xem là yếu tố tác động lớn nhất đến chiều cao của trẻ, chiếm đến 32%. Nếu trẻ không nhận đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu sẽ dễ bị còi cọc, chiều cao dưới mức đạt chuẩn.

Mời ba mẹ xem chi tiết chiều cao đạt chuẩn của con tại đây.

Môi trường sống, giấc ngủ: Thời gian ngủ và chất lượng giấc ngủ là yếu tố tiếp theo ảnh hưởng đến việc phát triển chiều cao của trẻ. Con ngủ đủ và ngủ trước 22h00 hàng ngày giúp con phát triển chiều cao hơn những bạn không ngủ đúng và đủ giờ.

Vận động: Tần suất và loại hình vận động cũng là yếu tố tác động và chiếm 20% đến sự phát triển chiều cao của trẻ. Nếu con thường xuyên vận động với cường độ cao thì sẽ tăng nồng độ hormon tăng trưởng. Như vậy kể cả các bạn đang ở độ tuổi dậy thì cần tăng trưởng vượt trội cũng không cần sử dụng quá nhiều Arginine.

Nhìn chung, không có cách nào để tăng chiều cao vì mỗi người được sinh ra với các gen quy định chiều cao của riêng mình. Tuy nhiên, các yếu tố như dinh dưỡng không đầy đủ hoặc thiếu điều kiện được chăm sóc y tế có thể làm thay đổi triển vọng phát triển chiều cao.

Nếu mắc các bệnh lý nội tiết như thiếu hormone tăng trưởng hoặc bất thường tuyến giáp, thì việc dùng thuốc điều chỉnh lượng hormone có thể tạo điều kiện cho chiều cao phát triển bình thường.

Tuy nhiên, khi đã ở độ tuổi trưởng thành, việc uống thuốc thay thế nội tiết tố không thể giúp bạn cao thêm. Vì lúc này, chiều cao đã đạt ngưỡng, việc dùng thêm bất kỳ loại thuốc hoặc chất bổ sung nào cũng không tạo được sự khác biệt.

Điều quan trọng là bạn cần tập trung vào chế độ dinh dưỡng trong thời thơ ấu. Chế độ dinh dưỡng tốt không chỉ hỗ trợ tăng trưởng chiều cao mà còn giúp bạn có được cơ thể khỏe mạnh ở độ tuổi trưởng thành.

Tư thế không tốt và lười vận động cũng có thể góp phần làm chậm quá trình phát triển chiều cao, vì vậy, việc điều chỉnh tư thế từ khi còn nhỏ cũng góp phần vào việc tăng chiều cao.